70 Donostia Zinemaldia 2022 / 70 Festival de cine de San Sebastián 2022

Kaixo lagunok.
Hemen gara, urtero bezala, azkeneko zinemaldiko bizipenak zuekin partekatzeko.
Herrietako zineklubentzako, zine talde txikientzako, ze inportantea den horrelako aukera izatea behin eta behingoz aipatzeaz ez gara nekatzen.
Aurtengo aukeratutako filmak gustokoak izan ditugu, batzuk besteak baino gehiago, noski, baina guztiekin disfrutatzen, droga moduko bat bezala izango balitz.
Nekatuta, oso, baina pozik, asetuta.
Filma batzuen komentarioak hemen utziko dizkizuegu, aukeratutako pelien batzuei buruz. Zuek, nonbait, erreferentzi bat izateko ere, beste bat, behintzat.
Eta beti bezala zinematara, gure kultur etxera, gure emanldietara etortzeko konbidatzen zaituztegu.
Bertan ikusten gara.
Ondo izan familia.

LOS GIRASOLES SILVESTRES

 
Año : 2022
Duración:  107 min.
País:  España
Dirección:  Jaime Rosales
Guion:  Bárbara Díez, Jaime Rosales
Fotografía:  Hélène Louvart
Reparto:  Anna Castillo, Oriol Pla, Quim Àvila Conde, Lluís Marqués, Manolo Solo, Carolina Yuste
Género:  Drama

La película se estructura en tres episodios: Óscar, Marcos y Álex, correspondientes a tres hombres diferentes en la vida de Julia, una madre soltera. Cada uno de ellos representa un tipo de masculinidad.
La película podría dejarnos la sensación de haber echado un vistazo a un catálogo de hombres machistas y la de que no hay nada que hacer con los hombres. O que Julia en lo que corresponde a la elección de compañero de viaje no da pie con bola.
Pero es esto lo que realmente nos quiere transmitir Rosales con su propuesta?.
Yo creo que de lo que nos intenta hablar el director es de la vida, por supuesto, y concretamente cómo sucede ésta en las relaciones de pareja. Nos habla de la búsqueda de la felicidad, del gran desconocimiento de ésta y de cómo a su modo de ver una se va acercando a élla a través de un proceso de maduración y de cometer errores. Quién crea en ellos, otrxs los llaman experiencias. También nos retrata la soledad existencial que de alguna forma nunca nos abandona.
Los personajes parecen mucho más personas que personajes. Individuos que no saben estar en el mundo, que no saben relacionarse. Personas no perfectas pero con muchos matices reales.
Resaltar el trabajo físico de Oriol Pla, en un papel muy arriesgado Una Anna Castillo descomunal, que no para de crecer como actriz.
Una película que estaría en el género de “darse cuenta”. Compleja a la hora de entender qué nos quiere transmitir, pero si escuchamos, lo transmite muy bien para mi gusto.
Recomendable.

EL SUPLENTE

 
Año:  2022
Duración:  110 min.
País:   Argentina
Dirección:   Diego Lerman
Guión:   Luciana De Mello, Diego Lerman, María Meira. Historia: Diego Lerman, Juan Vera
Música:  José Villalobos
Fotografía:  Wojciech Staron
Reparto:  Juan Minujín, Alfredo Castro, Bárbara Lennie, Rita Cortese, María Merlino, Lucas Arrua, Renata Lerman, Brian Montiel
 
Interesante film coproducido nada menos que por cinco países, entre ellos España, que combina el cine social, el drama y el negro.
Nos presenta a un profesor suplente en un instituto de un   barrio de Buenos Aires con una fuerte problemática social.
Digamos que “suplente”es la palabra que Diego Lerman utiliza para titular esta película porque en sí es la clave de lo que nos quiere contar. El miedo a estar presente en su vida, el vértigo que eso le da. Para hablarnos de ello utiliza tres líneas narrativas que interactúan entre sí. Por una parte, tenemos la relación de los alumnos con el suplente, en la que Lucio no llega a conectar con ellos hasta que es consciente de que debe tomar las riendas, por otra, la relación con su hija y  su exmujer, donde no se acaba de colocar y, por último, la relación de Lucio con su propio padre, en la que, tras fallecer, debe ser quién adquiera la responsabilidad de cuidar a la población del barrio.
Lucio siempre se encuentra a gusto como suplente y no como titular, ya que no es capaz de confrontar su realidad. Para ello tiene que pasar por un proceso de conexión con el otro y ayudar a los demás de una forma sincera.
Buen estudio psicológico.

FOREVER

 
Título original:  Resten af livetaka
Año:  2022
Duración:  106 min.
País:   Dinamarca
Dirección:  Frelle Petersen
Guión:  Frelle Petersen
Música:  Flemming Berg
Fotografía:  Jorgen Johansson
Género:  Drama | Familia
 
La tercera película de Petersen, rodada con muchísimo cuidado, trata el universal tema del duelo, logrando  elaborar un retrato de una unidad familiar muy creíble.
Sin inventar nada, encuentra gran emotividad desde la contención.
Sincera y honesta.
Imposible no emocionarse.

FIFI

 
Título original:  Fifiaka
Año:  2022
Duración:  105 min.
País:   Francia
Dirección:  Jeanne Aslan, Paul Saintillan
Música:  Côme Aguiar
Reparto:  Quentin Dolmaire, Céleste Brunnquell
Género:  Comedia. Romance | Adolescencia

Cine francés de ritmo pausado.
Una película llena de frescura , aportada a raudales por el personaje principal de Fifi.
Asistimos a la vida de esta adolescente a lo largo de sus vacaciones estivales. Conocemos a su familia según van apareciendo los miembros en escena, padre, madre y seis hermnxs más. Nos vamos dando cuenta de sus relaciones, bastante tóxicas y negativas según los códigos sociales con los que hemos aprendido a interpretar, en este caso a las familias. Los padres parecen lxs hijxs, Fifi parece la adulta. Escasez económica. Alcohol. Sin crear con ello un dramón, los guionistas nos presentan un escenario así. En todo ello Fifi, que desde el segundo 1 nos transmite VIDA. Podemos decir sinónimos de la misma: frescura, energía, desparpajo, valentía, belleza, presencia…VIDA.
En otro marco, al que accedemos gracias a que Fifi en su espontaneidad vital entra en él, conocemos a la otra familia,” buena” familia según los mismos códigos anteriormente citados.
Los padres, la hija, el hijo de 23 años con el que Fifi va a compartir gran parte de ese verano.
Son hijxs de muy diferentes orígenes, clase social, económica.
Aparentemente él es el privilegiado y sin embargo, al igual que nosotras, se queda fascinado desde el principio de la vida que Fifi transmite . De lo que supone vivir la vida así, sin más, viviéndola. Y se da cuenta de que él ha perdido ese instinto. Pero es capaz de verlo en élla, de apreciarlo, de valorarlo. E incluso de enamorarse de él.
Sin querer sacar mucha conclusión mental y dejándome llevar por la invitación a vivir sin más que esta chica transmite, diría que los directores nos quieren señalar dónde está la vida a su parecer, y no es en la posición social, económica, en la estructuración , en el control, en el nivel de estudios, ni siquiera en la inteligencia, en escuchar al miedo, a las normas.. sino más bien es una actitud de apertura y espontaneidad, de seguir el instinto de entrega al momento presente que finamente nos deja en presencia de un ser libre.
Muy recomendable.

LA CONSAGRACION DE LA PRIMAVERA

 
Año:  2022
Duración:  110 min.
País:   España
Dirección:  Fernando Franco
Guión:  Fernando Franco, Bego Aróstegui
Música:  Maite Arrotajauregi, Beatriz Vaca
Fotografía : Santiago Racaj
Reparto : Valeria Sorolla, Telmo Irureta, Emma Suárez
Género:  Drama | Discapacidad
 
Tercer largometraje de Fernando Franco, tras "La herida" y “Morir”.
"La consagración de la primavera" es una película arriesgada, y muy lograda.
Para contarnos lo que nos quiere contar junta en este caso, aparentemente de forma circunstancial, a dos personas, de aparentemente vida y circunstancias muy diferentes, pero que en esencia tal vez no lo sean tanto.
En este sentido conocemos a David ( Telmo Irureta) y a Laura ( Valeria Sorolla), cada uno con unas incapacidades, inseguridades, bloqueos, vuelvo a repetir, aparentemente diferentes. En el caso de David es una incapacidad física que le hace estar limitado por ejemplo a tener una vida sexual autónoma, a tener relaciones amorosas , a lo afectivo, fuera de su marco familiar.
Por otro lado está Laura, una joven que ha llegado a Madrid a estudiar, con el dinero justo y proveniente de una familia católica practicante , y por lo que se puede ver limitante en el mismo sentido afectivo, y sexual que hablábamos antes.
Así, vemos a dos jóvenes discapacitados , el uno físicamente y la otra mental y emocionalmente que se conocen y se encuentran. Es Laura, una joven en la que también vemos el valor, las ganas de vivir, de conocer, de conocerse, de ir más allá de sus bloqueos y miedos, una joven confusa dispuesta a superar sus dudas más íntimas aprovechando lo desconocido, quien da el paso para que se despliegue toda una trama en la vamos asistiendo a un despertar sexual desde una gran sensibilidad, desde el afecto, la ternura, el juego y la inocencia. Es un intercambio que resulta beneficioso para ambos, ya que el miedo, la desconfianza  abre paso a la confianza, al valor de exponerse al otro, descubriendo un lado amable, que hace posible el aprendizaje, la ternura, el amor, la empatía y el respeto.
Podríamos decir que es el encuentro y la relación afectiva que se establece entre dos seres que naufragan con determinación y tratan de escapar de sus bloqueos emocionales, abriéndose al través del cuerpo a la intimidad con el otro, dando espacio a su derecho a florecer, intimar y construirse a través de la mirada del otro, y la aceptación de uno mismo.
Se propone para todo ello temas que seguramente se nos hacen incómodos , la sexualidad de un discapacitado físico, la misma incapacidad física en sí, el sexo pagado, el cobrar por él, sentir inseguridad, miedo, ser diferente, rara, quedarse sola.
Interesante es la referencia a la suite de Igor Stravinski que da título a la película y de la que se escuchan algunos fragmentos, sobre todo al final
Una película que da mucho. Es tranquila, parece oscura, y sin embargo está llena de luz.

TENGO SUEÑOS ELECTRICOS

 
Año:  2022
Duración:  101 min.
País:   Costa Rica
Dirección:  Valentina Maurel
Guion:  Valentina Maurel
Fotografía:  Nicolas Wong
Reparto:  Daniela Marín Navarro, Reinaldo Amien, Vivian Rodriguez, José Pablo Segreda
Género:  Drama | Familia
 
Premios
2022: Festival de San Sebastián: Premio Horizontes (Mejor película latinoamericana)
2022: Festival de Locarno: Mejor dirección, actriz y actor
2022: Festival de Mar del Plata: Selección oficial competencia iberoamericana
 
Valentina Maurel nos presenta su primer largometraje. Que como vemos ha sido premidado y reconocido, también el zinemaldi, en la sección de Horizontes Latinos.
Me gustó mucho la película. Me sorprendió por su valentía, complejidad, diferente a muchos niveles. El viaje que realicé al verla fue nuevo, y me llevó de manera eficaz a experimentar partes de mí misma a las que no accedo fácilmente. Sin poder definir el viaje como agradable o desagradable, va más  allá de estos juicios, sí me sentí tremendamente agradecida por la propuesta.
Me dijo tantas cosas. Pero me encantaría adjuntar las palabras de la propia directora hablando de su creación cuando le preguntan sobre Eva, su protagonista.
¿Quién es Eva, tu heroína?
La trayectoria de Eva no es la de una adolescente que se convierte en adulta, sino más bien la de una adolescente que descubre que no hay adultos a su alrededor. Al final, ella muestra más madurez y lucidez. Parece estar más preparada para la vida que los adultos que la rodean. Pero no es un personaje inocente, ni la víctima de unos adultos malintencionados. Eva sabe lo que quiere, toma un poco de lo que está a punto de ocurrirle, aunque no tenga el control de las cosas. Pero es cierto que le falta perspectiva, vive todo en el presente, algo que le impide tomar cierta distancia para juzgar la relación de fuerzas que se ejercen sobre ella.
Cuando me hablan de la mayoría de edad, me molesta un poco porque eso supone imaginar que la adolescencia es una etapa de la vida, delimitada por cosas un poco abstractas. Como si nos convirtiéramos en adultos a los 18 años, solo por motivos legales. Yo quería hablar de la adolescencia sin edificar una frontera con la edad adulta. Que esta adolescente se dé cuenta de que los adultos que la rodean también son adolescentes. Yo no quería una historia lineal de una adolescente que se convierte en adulta, sino más bien hablar de la adolescencia como el descubrimiento del hecho de que no hay un punto de llegada. La adolescencia es experimentar el deseo de ser un adulto y, al mismo tiempo, darte cuenta de que eso, los adultos, no existen. Quizás nos volvemos seres más estables a nivel biológico, pero eso es todo. Yo creo que estamos más perdidos cuando somos adultos que en la adolescencia, donde tenemos un mejor acceso a la poesía, y quizás incluso a la lucidez. Como cineasta latina, quería contar una historia inscrita en una clase media urbana, que no responde al imaginario europeo de país tropical donde necesariamente hay historias sobre drogas en barrios empobrecidos, o de realismo mágico en la selva. Quería permitirme una complejidad y una conciencia; evitar el exotismo.
Fascinante y prometedor no?. Pues consigue ese objetivo de una manera brillante.
Así mismo alguien la ha presentado de este modo tal ligero y surrealista. Me vale, me encanta:
“En contra de los deseos de Eva, su madre quiere reformar la casa y deshacerse del gato, que, desorientado desde el divorcio, orina por todas partes. Eva quiere irse a vivir con su padre, quien, desorientado como el gato, vive una segunda adolescencia. “
Es un sólido y tenso relato de crecimiento.
Una interpretación espléndida de Daniela Marín y Reinaldo Amien.
Muy recomendable.

SECADEROS

 
Año:  2022
Duración:  98 min.
País:   España
Dirección:  Rocío Mesa
Guión: Rocío Mesa
Música:  Paloma Peñarrubia
Fotografía:  Alana Mejía González
Reparto:  Vera Centenera Carnero, Ada Mar Lupiañez Huertas, Tamara Arias, Cristina Eugenia Segura Molina, José Sáez Conejero
Género:  Drama | Vida rural. Realismo mágico
 
La directora ha  querido compartir una parte de su infancia a los pies de las montañas de Sierra Nevada, en los secaderos de tabaco.
Es este punto geográfico, humano, social y económico , el suyo, el que le sirve para plasmar su hasta ahora paso por la vida,  su sentir y su reflexión al hacerlo.
De esta manera, podría valer cualquier otro lugar, cualquier otra gente para hablarnos de lo que nos habla. Pero este es su lugar, su gente, su aire, su campo, sus fiestas, su lengua, su acento.
¿Y de qué nos habla Rocío Mesa en Secaderos?. Pues a mi modo de ver básicamente de la inocencia, y de la diferencia que hay en vivir la vida desde ésta o de hacerlo desde la pérdida de la misma.
Una inocencia que habitualmente es un territorio que caminamos en la infancia pero que vamos dejando de hacerlo según abandonamos ésta.
Dos son sus protagonistas principales,. Por un lado una niña que veranea en el campo y que gusta de hablar con criaturas mágicas que le acompañan, protegen, consuelan y proponen ideas y soluciones imaginativas ; y una adolescente que seguramente tuvo su momento en el que se dejó acompañar por la magía pero que hace tiempo que ha desaparecido de su vida. Vemos así mismo, que esa inocencia incluso siendo aún niñes puede no estar presente, como se ve en les  que juegan con la protagonista. Eso sí, si rascas un poco todavía pueden despertar a élla, cosa que a los adultos nos haría falta algo mucho más que rascar.
Por otro lado está nuestra protagonista adolescente.
El reparto está compuesto por intérpretes no profesionales, originarios de la zona donde se ha rodado, que le añaden frescura y veracidad.
Muy recomendable.

GARBURA

Título original:  Garbura
Año:  2022
Duración:  113 min.
País:   Croacia
Dirección:  Josip Zuvan
Guión:  Josip Zuvan
Música:  Mate Matisic
Fotografía:  Tomislav Sutlar
Reparto:  Franko Floigl, Mauro Ercegovic Gracin, Ljubomir Bandovic, Zdenko Jelcic, Marija Skaricic, Asja Jovanovic, Ivana Roscic
Género :  Drama | Adolescencia. Amistad

Película de coproducción Croacia-Serbia.
En élla viene a hablarnos del conflicto humano entre semejantes. Del veneno que se genera en nosotros cuando lo que nos guía es querer llevar la razón. Esto y el orgullo que se apodera de esa bandera , de esa actitud. Como consecuencia un veneno va creciendo en nuestro interior , en forma de pensamientos y sentimientos en los que nos vemos como víctimas injustas de algún tipo de abusador exterior. El efecto es devastador, nuestra más íntima necesidad de sentirnos amados, respetados, protegidos, al no verse colmada con esa visión, nos hace experimentar odio, violencia, crueldad, venganza. Con todo ello la vida se convierte en algo triste, gris, solitario, como el paisaje que el director nos muestra.
Para contarnos esto nos presenta a dos familias vecinas, en las que la abuela de una de éllas y el abuelo de la otra están atrincherados en esta actitud ni se sabe desde cuándo ni por qué, pero sí que ésta así destruye sus propias vidas, así como las que les rodean.
Para ver hasta dónde llega a actuar este veneno, hace que en cada una de las dos familias haya así mismo un niño. Ambos son amigos, y esta amistad es puesta a prueba en una situación totalmente , vuelvo a repetir, envenenada.
Por otro lado, la presencia de la tecnología, móviles mayormente, le sirve para hacernos ver el muro existente cada uno consigo mismo y con los demás. Se hace desagradable verlo y sentirlo, la verdad.
Con un ritmo lento, tranquilo, sintiéndolo a un tiempo casi real.
Me ha gustado mucho cómo ha utilizado el simbolismo de la humedad, concretamente la que existe en la casa de la abuela, en la que hay y aparecen humedades por todos los lados y  que a nadie parece importar salvo a la mujer de su hijo, que lucha incansablemente por hacerlas desaparecer. Ella parece no querer ver la situación que le rodea, enfrentarse a élla, y son las humedades las que simbolizan este veneno extendiéndose y contra el que élla no puede dejar de luchar.
Es una película que describe muy bien el cáncer emocional que habita, más de lo que nos gustaría en, nosotros.
No es una película cómoda, pero sí muy interesante y que cuenta muy bien lo que quiere contar.

ARGENTINA, 1985

 
Zuzendaria: Santiago Mitre
Gidoia: Santiago Mitre, Mariano Llinas
Antzezleak: Ricardo Darin, Peter Lanzani, Alejandra Flechner, Norman Briski
Argazkia: Javier Julia
Musika: Santiago Fumagalli
Iraupena: 140 min

Argentinako Junta Militarraren (1976-1982) kontrako epaiketak aurrekari garrantzitsu bat finkatu zuen, bai herrialdean, bai munduan, sistema judizial batek lehen aldiz epaitu baitzuen, hain eskala handian, bere herrialdeko gobernu ohi bat; kasu honetan, diktadura bat. Gertakari esanguratsu hori pantaila handira eramatea, hortaz, ez da zeregin erraza izan Santiago Mitrerentzat, baina zuzendariak jakin du, zinema klasikoa eta Hollywooden hainbatetan erabilitako formula oinarri hartuta, ikusleak emozionatzeko eta gertaturikoa oroitarazteko (edo ez ahazteko) gaitasuna erakusten.
Herrialde baten historiaren une beltz, gogor, eta, aldi berean, itxaropentsu baten kronika egin du Mitrek, gertaturikoaren pisua eta ikuspuntua protagonista batean jarrita: Ricardo Darinek era ezin hobean antzezten duen Julio Cesar Strassera fiskalburua. Strassera bera eta haren laguntzaileak, gehienak esperientzia gutxiko funtzionarioak eta ikasleak, dira filmaren oinarria; teorian, zeregin historiko horretarako behar adina maila eta ausardia ez duten protagonistak, baina, praktikan, edozein egoerari aurre egiteko gaitasuna duten norbanakoak. Izan ere, Strasserak filmean dioen modura: “Historia ez dute ni bezalako gizonek egiten”. Ez dute egiten, egiten duten arte; horri buruzkoa ere baita Argentina, 1985.
Ziurrenik, filmak garrantzi handiagoa izango du eta enpatia handiagoa eragiten du Argentinako ikusleengan beste herrialdekoengan baino. Halere, horrek ez dio baliorik kentzen, agerian uzten baitu zer-nolakoa den kriminalak justiziara eramatea, eta zeinen zaila izan daitekeen egiazko justizia lortzea. Horregatik, Argentina, 1985-ek ematen du gogoetarako tarterik, ikuslea Argentinakoa ez bada ere.
Mitrerena hilketen, torturen, desagertzeen, bortxaketen eta beste hainbat delituren inguruko istorio politiko bat dela kontuan harturik, harrigarria da, hitzaren zentzu onean, umoreak film osoan duen presentzia. Finean, ikuslearen defentsa jaisteko modu bat da, eta gerora datorrenerako prestatzeko ere bai, soilik biktimen testigantzek hausten baitute tonu hori; eta, nola ez, Strasseraren amaierako “Nunca Más” alegatu ikaragarriak. Orain, Argentinak badu, ziurrenik, diktadurari buruz falta zitzaion film hori. Besteak beste, horregatik jaso zuen, Veneziako jaialdian, kritikarien FIPRESCI saria; eta, Donostiakoan, Perlak saileko filmik onenarena, ikusleek aukeratua.

 

BROKER

 

Zuzendaria: Hirokazu Kore-eda
Gidoia: Hirokazu Kore-eda
Antzezleak: Song Kang-ho, Gang Dong-won, Lee Ji-eun, Doona Bae
Argazkia: Hong Kyung-pyo
Musika: Jung Jae-Il
Iraupena: 129 min


Hirokazu Kore-edaren filmografiak badu behin eta berriz errepikatzen den gai bat: zer den familia bat, zer den familia bat izatea eta nork osatzen duen familia hori. Broker filmean ere auzi horiei buruz gogoeta egiten du Kore-edak, arreta umezurztegietan eta horien inguruan mugitzen diren zorigaiztoko pertsonaia batzuetan jarrita.
Gau euritsu batean, neska gazte batek eliza baten atarian uzten du bere haurtxoa. Abandonatutako haurtxoen lapurretan diharduten bi gizonek jasoko dute jaioberria, tarifa bat ordaintzeko prest dauden gurasoei saltzeko asmoz. Neska gaztea damututa itzuliko da elizara, eta bi gizonen legez kanpoko negozioa deskubrituko du. Orduan, horiekin bat egitea erabakiko du adopziozko gurasorik aproposenak aurkitzeko.
Frantzian filmaturiko La Vérité-ren (2019) ondoren, Koreedak bigarren aldiz egin du film bat Japoniatik kanpo; oraingoan, Hego Korean. Horretarako, Parasite (2019) filmeko familia pobreko aita antzezteagatik ezagun egin den Song Kang-horen laguntza izan du, zeinak gizonezko aktorerik onenaren saria jaso duen aurtengo Cannesko zinemaldian, Broker-en egindako antzezlanagatik.
Ohi duen modura, zuzendariak ideia eta sentimendu asko eramaten ditu pantaila handira, erraztasun handiz, eta ikuslearengan enpatia eta elkartasuna sortzeko abilezia erakusten du berriz ere. Broker-ek, ordea, ez du Shoplifters (2018) eta Like Father, Like Son (2013) filmek bezalako indar eta sakontasunik; errepidean zeharreko bidaiak, batzuetan, ez baitu oso argi uzten zein den argumentua, eta istorio paraleloak, egon badauden arren, erraz barreiatzen baitira. Dena oso esplizitua da, eta horrek ez dio beti mesede egiten filmari.
Hori bai, Kore-edaren unibertsoaren zaleen pozerako, Broker-ek zuzendariaren formularen aldagai adierazgarrietako asko eskaintzen ditu: denak direla heroiak eta gaizkileak, eta inork ez dirudiela hasieran zirudien bezain ona edo txarra. Ikuspegi humanista, behintzat, bere horretan dago.

EL AGUA

 
Zuzendaria: Elena Lopez Riera
Gidoia: Elena Lopez Riera, Philippe Azoury
Antzezleak: Luna Pamies, Barbara Lennie, Nieve de Medina, Alberto Olmo, Irene Pellicer, Nayara Garcia, Lidia María Canovas, Pascual Valero
Argazkia: Giuseppe Truppi
Musika: Mandine Knoepfel
Iraupena: 105 min

Gaztarora jauzi eginda, eta bere bizipenetan oinarrituta, Elena Lopez Rierak opera prima indartsu eta interesgarri bat aurkeztu du: El Agua. Filmak mitologia du zeharkako protagonista eta oinarri, belaunaldi berriek sustrai kulturalekin eta sendiarekin dituzten harremanez aritzeko.
Ana 17 urteko protagonistak islatzen du eztabaida hori, baita adin horretan gazte askori eragiten dien gatazka bat ere: inguratzen zaituenaz ihes egiteko nahia eta beharra, eta, aldi berean, ingurune hori norbere identitatearen parte sentitu behar izatea.
Interpretazioa praktikoragora joanda, El Agua-k erakusten du Lopez Rieraren herriak, Orihuelak, zein harreman duen urarekin; eta, filmak agerian uzten duenez, ez da erabat positiboa, herritarrei behin eta berriz oroitarazten baitie zein ahulak diren. Orihuelak hainbat uholde jasan ditu mendeotan, eta, horren ondorioz, bada kontakizun herrikoi bat, zeinaren arabera, emakume batzuk predestinatuta dauden uholdeetan desagertzera, ura “barruan” dutelako. Filmak, hain justu, abiapuntu hori du: ekaitz bat pasatzear da, eta mehatxu bat dakar harekin, ibaiak berriz gainezka egitea.
Lopez Rierak fikzioaren eta dokumentalaren arteko nahasketa bat ondu du bere opera prima-n, lokaletik hasita globalera joateko, eta, hasiera batean, formula horrek nahasgarria iruditu dezakeen arren, gerora agerian geratzen da zuzendariak ausardia handiz eta modu eraginkorrean lortzen duela bien arteko harmonia.
Urak askorako ematen du, eta hori da filmak duen alde indartsuetako bat. Ez da mugarik errealitatearen eta kontakizunen artean, eta denak aurrera egiten du errealaren eta fantasiaren arteko distantzia existituko ez balitz bezala. El Agua poetikoa, naturala eta sentibera da. Giza harremanei buruzkoa, eta gizakiek naturarekin duten harremanari buruzkoa. Eta, profesionalak ez diren aktoreekin lan egiteagatik, are errealistagoa eta gertukoagoa.
Filmak bide oparoa egin du Cannesko eta Donostiako jaialdietan, eta Lopez Riera zinema panoraman jarri du emakumeei eta tradizioei buruzko istorio honi esker.

GODLAND

 

 
Zuzendaria: Hlynur Palmason
Gidoia: Hlynur Palmason
Antzezleak: Ingvar Eggert Sigurdsson, Elliott Crosset Hove, Vic Carmen Sonne, Jacob Lohmann, Ida Mekkín Hlynsdottir, Waage Sandø, Hilmar Guðjónsson
Argazkia: Maria von Hausswolff
Musika: Alex Zhang Hungtai
Iraupena: 143 min

Exijentzia handiko filma egin du Hlynur Palmason zuzendari islandiarrak. Ez soilik bi ordu eta 23 minutu irauten duelako, baizik eta Godland-ek modu gordinean islatzen duelako apaiz baten bidaia luze, neketsu eta tarte batzuetan amaigabea dirudiena.
XIX. mendearen amaieran, Danimarkako apaiz gazte bat Islandiako eremu urrun batera bidaltzen dute, eliza bat eraiki eta hango biztanleei argazkiak ateratzeko asmoz. Bidaiak aurrera egin ahala, eta Islandiako paisaia bortitzean geroz eta gehiago barneratzen dela, apaiza orduan eta gehiago urrunduko da bere helburutik, bere misiotik eta moraletik.
Palmasonek, Islandiako kostari egindako lehen argazkiak inspirazio iturri hartuta –horiei ageriko erreferentzia egiten die 1:33 formako enkuadrea erabilita–, film ikusgarri, epiko eta sakon bat egin du norbanakoen fedeaz, sinesmenez, kolonialismoaz eta giza harremanez gogoeta egiteko. Eta, batez ere, ingurutzen gaituenak guregan zer eragin izaten duen islatzeko.
Horren erakusle da Godland-en lehen zati bakartia: intentsitate eta sufrimendu handikoa da, protagonista Islandian barrena murgiltzen denean; eta bigarrena, askoz ere lasaiagoa eta sozialagoa, baina, era berean, lehen zatian gertatu denaren ondorioz, dramatikoa. Bi fase zehatz horiek erabat desberdinak diren arren, zuzendariak lortu du biak bateragarriak eta aberatsak izatea, eta, finean, protagonistaren eboluzioaren isla izatea.
Palmasonen ibilbidearen ikuspuntutik, berriz, aurreko filmean –A White, White Day ikaragarria– erakutsitako kalitatea eta ikusgarritasuna berresten du Godland-ek. Izan ere, enkuadreen zehaztasunek, kameraren mugimenduek eta eszenen planifikazioak adierazpen funtzio erabatekoa baitute film honetan, eboluzio dramatikoa goitik behera aberastearekin batera. Ikuslearentzat, modu batera edo bestera, esperientzia berri eta bakan bat bilaka baidaiteke Godland ikustea.
Filmak Zabaltegi-Tabakalera saria jaso zuen Donostiako Zinemaldian, “araurik eta estilo eta denbora mugarik ez duen” sailean. Ziurrenik, deskribapen hori da Palmasonen filmaz aritzeko modu egokietako bat.

GREAT YARMOUTH: PROVISIONAL FIGURES

 

 
Zuzendaria: Marco Martins
Gidoia: Ricardo Adolfo, Marco Martins
Antzezleak: Beatriz Batarda, Kris Hitchen, Bob Elliott, Romeu Runa, Victor Lourenço, Nuno Lopes, Rita Cabaço
Argazkia: João Ribeiro
Musika: Jim Williams
Iraupena: 113 min
 
2019ko urria da, eta hiru hilabete falta dira brexit-erako, Erresuma Batua Europako Batasunetik ateratzeko. Ehunka etorkin Ingalaterra hego-ekialdeko Great Yarmouth hirira iristen dira Portugaldik, indioilar-haragiaren prozesamendurako lantegietan lan egin eta dirua irabazteko. Taniak halako fabriketan egiten zuen lan, baina, egun, hotel-jabe ingeles batekin ezkonduta dago, eta pertsonarik egokiena da migratzaile horiei lan bat eskuratzen laguntzeko. Taniak, baina, beste helburu bat du: britainiarra bilakatu, negozio zikin hori utzi eta hotel abandonatuak eraberritzea, pertsona adinduentzako egoitza bilakatzeko.
Marco Martins zuzendari portugaldarrak drama sozial gogor bat ondu du, brexit-ak ekarri dituen ondorioak eta egun bere herrialdeak eta Erresuma Batuak dituzten arazo eta erronka sozioekonomikoak oinarri hartuta. Filma oso iluna da –eszena gehienak gauean edo ordu txikietan garatzen dira–, migratzaileek, eta, oro har, protagonista guztiek bizi duten egoeraren erakusle; eta, horri esker, Martinsek lortzen du estetika eta tonu berezi bat ematea Great Yarmouth: Provisional Figures-i.
Hori bai, atentzioa eman arren, eta irudiak indartsuak eta gogorrak diren arren, ez dira beti nahikoa izaten pertsonaiekin erabat enpatizatzeko, nahiz eta istorioak horretarako materiala eskaintzen duen, immigrazioaren, esplotazioaren eta promesen kronika bat den heinean. Halere, Martinsi ezin zaio ukatu begirada zorrotz eta krudel batekin agerian utzi duela brexit-aren ondorioetako bat; batez ere, beste ikuspuntu batetik egin duelako, atzerriko migratzaileen egoeran arreta jarrita.
Gainera, aipamen berezia merezi du Tania antzezten duen Beatriz Batarda aktoreak, filma eta istorioa bere egiten baititu minutuek aurrera egin ahala, eta era ezin hobean pantailaratzen baititu, besteak beste, etorkin izateak sortzen dituen kontraesanak eta sufrimenduak.

LIVING

 
Zuzendaria: Oliver Hermanus
Gidoia: Kazuo Ishiguro, Akira Kurosawa
Antzezleak: Bill Nighy, Aimee Lou Wood, Alex Sharp, Tom Burke
Argazkia: Jamie Ramsay
Musika: Emilie Levienaise-Farrouch
Iraupena: 102 min
 
Ez zuten erronka xamurra Oliver Hemanus zuzendariak eta Kazuo Ishiguro idazle, Literaturako Nobel saridun eta filmeko gidoilariak: Akira Kurosawa zuzendari japoniarraren Ikiru (1952) film ezaguna egokitzea, edo, behintzat, klasiko horren berrikuspen bat egitea. Emaitza oso biribila da, Living filma oso humanoa eta baikorra baita, lantzen duen gaia zaila den arren.
Hermanusek zuzendu duen filmaren sinopsia jatorrizkoarenaren antzekoa da: 1950eko hamarkadako Londresen girotua, filmeko protagonista Williams da, bulegoko paperen artean bizi den funtzionario beterano bat, II. Mundu Gerraren ondoren hiria berreraikitzen ari den bitartean. Bere bizitza arriskuan jartzen duen gaixotasun bat diagnostikatzen diotenean, aurrezki-kontua hustu eta kostaldera joatea erabakiko du. Hitz ematen dio bere buruari bere azken egunek zentzua izango dutela, baina konturatzen da ez dakiela nola lortuko duen hori. Ezezagun misteriotsu batek hirira eramango du Williams, eta horren ondoren, jakin-mina piztuko dio lankide gazte batek, Williamsek galdu duen bizitasuna duela baitirudi. Lankide horrek lagunduta, Williamsek ahalegin handia egingo du bere ingurukoak zoriontsu egiteko.
Estetika britainiar klasikoena erabili du zuzendariak Living-en unibertsoa eraikitzeko, eta, batez ere, Bill Nighy aktoreak konbentzimendu osoz antzezten duen Williams irudikatzeko: kapela beltz, azal zurbil eta aterki luzeen dotoreziarekin; hori gutxi ez, eta Hermanusek irudi poetikoen alde egin du ikuslea protagonistaren barnekoaz eta ingurura zabaltzen duenaz aritzeko.
Hala, zuzendariak film sendo bat egin du, gogoetarako grina pizten duena, eta Ikiru-k sortzen dituen antzeko emozioak transmititzen dituena. Aldi berean tristea eta adeitsua baita filma. Atsegina ere bai. Erritmo pausatu baten bidez egiten du aurrera, musika pasarte askorekin eta ia ageriko gatazkarik gabe, Williamsen egoera nahikoa baita filmak aurrera egiteko.

R.M.N.

 
Zuzendaria: Cristian Mungiu
Gidoia: Cristian Mungiu
Antzezleak: Marin Grigore, Judith State, Macrina Bârladeanu, Orsolya Moldován, Andrei Fin?i, Mark Blenyesi, Ovidiu Cri?an
Argazkia: Tudor Vladimir Panduru
Iraupena: 125 min

Cristian Mungiu zuzendariak R.M.N. izena jarri dio bere azken filmari. Erresonantzia magnetiko nuklearraren akronimoa da errumanieraz; hain justu, Mungiuren hitzetan, filma “burmuinaren ikerketa bat” delako, “azalaren azpian gauzak detektatzen saiatzeko garun-ikerketa bat”.
Gabonak baino egun batzuk lehenago, Matthias Alemaniatik bere sorterrira itzuliko da, Transilvaniara, abandonatu zuen semearekin harremanetan jartzeko helburuz. Semearen heziketan gehiago inplikatzen saiatzen den bitartean, lasaitasuna eten egingo da herriko enpresa batek langile atzerritarrak kontratatzea erabakitzen baitu. Frustrazioak, gatazkak eta grinak berriro azaleratu eta komunitatearen itxurazko bakea hautsiko da orduan.
Herri txiki eta itxi horretan kokatu ditu Mungiuk nazionalismoei, populismoei, migrazioari eta xenofobiari buruzko gogoeta interesgarriak. Eta, harago joanda, Europa ekialdeko –edo Europako– gizarteen erradiografia. R.M.N., oro har, ezkorra da, kriptikoa eta zirraragarria; batzuetan deserosoa, eta beste batzuetan hunkigarria. Besteak beste, zuzendariak gaitasun handia duelako metafora indartsuak sortzeko. Ez hori bakarrik: istorioa garatzeko modu arina lortu du Mungiuk, pertsonaia guztiak kokatzeko eta sendotzeko lehen zatitik hasi, eta gatazka goitik behera lehertzen den bigarren parteraino.
Filmekoa adibide zehatz bat den arren, munduko edozein tokirako balio du, eta horrek asko esaten du zuzendariak transmititu nahi duenaz; zentzu horretan, Mungiuk luzemetrai atenporal bat filmatu duela ere esan daiteke, eta hori pantailaturikoaren kalitatearen erakusle da.
Eszena zehatzago batera joanda, amaiera aldera, herritarrek egiten duten asanblea filmatzeko modua da zuzendariak lortu duenaren beste adibide bat: plano finko bat, hamabost minutu ingurukoa, protagonisten arteko harreman eta gatazka guztiak azaleratzen dituena. Baita R.M.N. laburbiltzen duena ere, modu oso eraginkorrean.

SURO

 
Zuzendaria: Mikel Gurrea
Gidoia: Mikel Gurrea, Francisco Kosterlitz
Antzezleak: Vicky Luengo, Pol Lopez, Ilyass El Ouahdani
Argazkia: Julian Elizalde
Musika: Clara Aguilar
Iraupena: 116 min
 
Suro, Mikel Gurrea zuzendariaren lehen film luzea, sendoa eta osoa da, gai asko lantzen dituena: bikote harremanak, besteekiko harremanak, norberekoikeria, elkartasuna, desberdintasunak, botereak… Gurreak auzi horiek guztiak aurrez aurre jartzen ditu idealen eta errealitatearen arteko talkaren ondorioz, eta horrek ahalbidetzen du modu egokian lotzen edo elkartzen direla istorioaren hasieratik amaierara arte.
Filmak premisa sinple bat du, gerora gatazka askoren iturri izango dena: hiri batean bizi izan diren Helenak eta Ivanek bizitza berri bat eraiki nahi dute artelatz-basoetan, baina, landa eremuan bizitzeko moduari buruzko ikuspuntu ezberdinak dituztenez, bikotearen etorkizuna kolokan jarriko da.
Tentsioa nabaria da hasiera-hasieratik, eta pixkanaka egiten du gora filmean zehar modu oso eraginkorrean, Gurreak presio eltze baten modura osatu baitu istorioaren garapena. Langileek kortxoa bildu eta zuhaitzak biluzten dituzten bitartean, bi protagonisten arteko harremana eta horren oinarriak agerian geratzen dira; geruzaz geruza, pixkanaka pixkanaka, egoerak eztanda egiten duen artea.
Izan ere, bizitza aldaketa batek sortzen dituen itxaropenak eta horren inguruko ametsak lurrikara moduko bat izan daitezke edonorentzat; hori egitea apustu bat baita, eta irabazi edo gal liteke. Horretaz ere aritzen da filmaren zuzendaria, Vicky Luengo eta Pol Lopez aktore protagonisten lan txalogarria sostengu duela.
Baina, gauza horien guztien gainetik, naturaren erromantizazioaren eta landa eremuko ustezko bizitza idilikoaren adibide bat da Suro. Baita dilema moralak eta ideologikoak daudenean hartu beharreko erabakiei buruzkoa, eta horiek sortzen dituzten tentsioei buruzkoa ere; eta hori islatzeko modua eraginkorra aurkitu du Gurreak.
Horren erakusle da filmak nazioarteko kritikaren FIPRESCI saria eta Euskal Zinemaren Irizar saria irabazi izana Donostiako Zinemaldian.

UN BEAU MATIN

 
uzendaria: Mia Hansen-Løve
Gidoia: Mia Hansen-Løve
Antzezleak: Lea Seydoux, Pascal Greggory, Melvil Poupaud, Nicole Garcia
Argazkia: Denis Lenoir
Iraupena: 113 min
Beste behin ere, Mia Hansen-Løve zuzendariak bere esperientzia oinarri hartuta (hamar bat urte iraun zuen aitaren gaixotasuna, eta haren heriotza, 2020an) osatu du Un Beau Matin filma. Luzemetraiaren izenak “goiz polit bat” esan nahi du frantsesez, eta baliteke izen horrek erabat ez laburbiltzea filmaren esentzia, Hansen-Løvek bi sentimendu kontrajarri jartzen baititu parez pare: dolua eta poza. Filmeko protagonistak bi sentimendu horiek izango baititu une berean, eta, beraz, egoera hori nola kudeatu ikasi beharko baitu.
Sandra gaztea bakarrik hazten ari da bere alaba; Sandraren aita, gainera, gaixorik dago, eta maiz joaten zaio hari bisita egin eta laguntzera. Familia, bitartean, borrokan ari da aitak behar dituen zaintza medikoak jaso ditzan, zahar etxe batean. Testuinguru horretan, halako batean, Sandrak Clement topatuko du berriz, aspaldian ikusi gabeko lagun bat; Clement beste norbaitekin konprometituta badago ere, bi protagonistek amodiozko istorio sutsu bati ekingo diote.
Hansen-Løvena film irristakorra da, emotiboa, humanoa eta zintzoa, zuzendari eta gidoilariak modu eraginkorrean elkartzen baititu bi istorioak, gogoetak ere plazaratzeraino maitatzearen eta gizakien artean eraikitzen eta eraisten diren zubien inguruan. Horregatik bada gertukoa zuzendari eta gidoilari frantsesaren azken filma, ziurrenik, ikusleak zuzenean edo zeharka bizi izan dituen zenbait egoera agertzen baitira. Eta, finean, humanismo horrek egiten du hain erakargarri Un Beau Matin.
Maitasuna, erromantikoa edo senide artekoa dela ere, modu argian eta samurkeriarik gabe pantailaratzen du Hansen-Løvek. Dramarik gabe, eta era intimoan: pertsona baten bizitzan dagoenaz eta ez dagoenaz aritzen da filma, baita galtzear egon daitekeenaz ere.
Filma sinplea da, eta gozagarria, besteak beste, Lea Seydoux aktorearen antzezlan errealista eta paregabeari esker. Eta, zalantzarik gabe, maitasuna eta amodioa lantzeko eta aztertzeko duen moduagatik, harremana mota batekoa edo bestekoa dela ere.

WALK UP

 
Zuzendaria: Hong Sang-soo
Gidoia: Hong Sang-soo
Antzezleak: Kwon Haehyo, Lee Hyeyoung, Song Sunmi
Argazkia: Hong Sang-soo
Musika: Hong Sang-soo
Iraupena: 97 min
 
Hong Sang-sook, film bat plazaratzen duen bakoitzean, sentsazio bera helarazten du: beti gauza bera egiten ari dela, eta ikuslea beti film bera ikusten ari dela; inoiz ez dira falta zenbait pertsonaia hizketan, eten gabe, askotan mahai baten inguruan, jaten eta alkohola partekatzen. Walk Up-en kasuan ere, Hong betiko auziez aritu da, betiko forma erabiliz, baina, beti bezala, eraberrituta.
Hego Koreako zuzendariaren azken filma zuri-beltzean filmatua dago, eta pertsonaiak etxebizitza berean biltzen dira, haien arteko harremanak eta bakoitzaren bizitzak erakusteko. Barnealdeen diseinatzaile batek erosi du eraikina, eta bertara joango dira filmeko protagonista (zinemagile bat) eta haren alaba, zeina ez baitu ikusi urteetan. Diseinatzaileak solairuz solairu erakutsiko die eraikina, eta hizketan eta ardoa edaten igaroko dute denbora.
Lekua berbera izango da une oro, baina Hongek denborarekin eta pertsonaien izaerekin jolas egingo du minutuek aurrera egin ahala. Hala, protagonistaren hiru bertsio ezagutuko ditu ikusleak, baita horien arteko harremanak ere, eta harreman horien arkitekturak nolakoak diren eta nola aldatzen diren. Elipsietarako tartea hartu baitu Hego Koreako zuzendariak, ohikoa duen maisutasun eta sakontasunez, protagonistaren balizko bizitzak aztertzeko.
Eta, berriz ere, elkarrizketek, solasaldiek dute erabateko garrantzia filmean, jada ohikoa bilakatu den Hongen filmografiako naturaltasunaren erakusle. Aktoreak inprobisatzen aritu direnaren sentsazioa ere helarazten du Walk Up-ek, eta hori zuzendariak idatzitako gidoiaren sendotasunaren adibideetako bat da.
Hongen zaleentzat, gozatzeko moduko bat da Hego Koreako zuzendariaren azken film hau; eta, ezagutzen ez dutenentzat, haren unibertsoan sartzeko aukera paregabe bat. Hori bai, Walk Up-en kasuan, badirudi zuzendariak ahalik eta gehien txikitu nahi izan duela bere estilo minimalista, eta horrek indarra kendu dio narratibaren eraikuntzari.

 

 

 

 

 

71. Donostiako Zinemaldia

Emanaldien historikoa

Boturik gabe
Boturik gabe
Boturik gabe
Boturik gabe
Boturik gabe

Hizkuntzak